كٶسه م سولطان
Kösəm Sultan

١٦٥١- ١٥٨٩ ميلادي. مادر سلطانهاي عثماني موراد چهارم و ايبراهيم اول. بين سالهاي ١٦٣٢-١٦٢٣ مقام واليده سولطاني، بين ١٦٥١-١٦٣٢ عملا رهبر امپراتوري عوثماني. اصلا يوناني. عنوان كاملش دٶولتلي عيصمتلي كولثوم ماهپئيكر واليده سولطان احيت الشان حضرتلري. او يكي از برجسته ترين شخصيتها در ميان سلطانهاي زن و همچنين قدرتمندترين زن در تاريخ امپراتوري عثماني است. او دختر كشيشي از جزيره تينوس بود. پس از مرگ سولطان احمد برادر او ايبراهيم به جانشيني وي انتخاب شد (١٦٤٨-١٦٤٠) و كٶسه م سولطان به اسكي ساراي (قصر قديمي) منتقل شد. اما پس از مدتي ايبراهيم كه به لحاظ رواني نامتعادل بود، عزل و موراد چهارم پسر كٶسه م سولطان (١٦٤٠-١٦٢٣)– كه در آن موقع هفت ساله بود جانشين او شد. با آغاز فرمانروائي موراد چهارم كٶسه م سولطان اينبار با عنوان واليده سولطان به صحنه بازگشت. اما از آنجائيكه فرزند وي صغير بود، او رسما نائب السطنه نيز گرديد. كٶسه م سولطان يكي از زنان نادر در تاريخ است كه رسما و به تنهائي بر امپراتوري اي مسلمان حكم رانده است. در دروه حاكميت موراد چهارم، و حتي پس از آنكه كٶسه م سولطان ديگر نائب السلطنه نبود، او همچنان به اداره امور امپراتوري ادامه مي داد و از جمله از پشت پرده اي در جلسات هئيت دولت شركت مي كرد. تورخان خديجه، مادر محمت كه پس از موراد چهارم بر تخت نشسته بود و كٶسه م سولطان نائب السطنه گي او را نيز بر عهده داشت، دشمن كٶسه م سولطان بود. پس از اطلاع يافتن تورخان خديجه از توطئه كٶسه م سولطان براي عزل محمت، امر به قتل او داد و كٶسه ام سولطان با پرده اي خفه شد و به قتل رسيد. كٶسه م سولطان زني نيكوكار بود و بردگان خود را پس از سه سال خدمت آزاد مي ساخت. هنگامي كه او مرد، مردم استانبول سه روز عزا اعلام نمودند.

خديجه ماهفيروزه
Xədicə Mahfiruzə

١٦٢٠-١٥٩٠ ميلادي. نام ديگر دٶولتلي ماهفيروزه. مادر سوشطان عوثمان دوم. عنوان كاملش دٶولتلي عيصمتلي ماهفيروزه واليده سولطان احيت الشان حضرتلري. او بين سالهاي ١٦٢٠-١٦١٨ ميلادي در برخي از امور به عنوان حاكم مشترك صلاحيتدار در امور زنان امپراتوري عثماني بشمار مي رفت.