Tuesday, June 14, 2011



شجر الدر كٶله من
Şəcər üd-Dür Köləmən




١٢٥٠ ميلادي. كنيز ترك، بعدها همسر ملک صالح از پادشاهان ایوبی. شجرالدر (اينجي آغاجي-درخت مروارید) اولین پادشاه ممالیک مصر و همچنين اولين شاه زن و شاه ترك اين دولت است. او كه از سلاله پادشاهان نبود توانست حکومت و سلطنت کشور اسلامی مهمي نظیر مصر را به دست گيرد. بعد از مرگ شوهرش بر اثر تب در دلتاي نيل و در حاليكه جنگهاي صليبي با لوئي نهم پادشاه فرانسه ادامه داشت، شجر الدر با ذكاوت و هوشياري مرگ پادشاه را پنهان داشت و خود بنام او فراميني صادر كرد تا تورانشاه پسرش از بين النهرين به مصر رسيد و توانست لشكريان صليبي را محاصره و مغلوب و اسير كند. لوئي با پس دادن آنچه بدست آورده بود و نيز پرداخت غرامت هنگفت جان خود و تعدادي از همراهانش را نجات داد. پس از آن كه تورانشاه در جنگ ديگري كشته شد، اين بار نيز شجره الدر توانست با خونسردي نظم و انتظام را برقرار كند. بعد از مرگ تورانشاه امرا و لشکریان ترك و بزرگان دولت و مشاوران در دربار جمع آمده و پس از مشورت و تبادل نظر به اتفاق آرا نسبت به انتخاب شجرالدر براي جانشيني وي به توافق رسیدند. ممالیک و امرای آنها كه لیاقت و جسارت شجرالدر را در اداره امور کشور بزرگ مصر پس از مرگ ملک صالح تا رویکار آمدن تورانشاه فراموش نکرده بودند، شجرالدر را از طریق راي گيري به حکومت مصر انتخاب نمودند. بدين ترتيب عمر ٨١ ساله حاكميت ايوبيان در مصر پايان يافت و دولت تركي مملوك و يا كٶله من بوجود آمد. گرچه مردم مصر شجرالدر را به سلطنت نشاندند ولي خليفه بغداد، "المعتصم"، با سلطنت يك زن– آن هم زني كه سابقا از كنيزان حرم خودش بود و پيشكش براي سلطان مصر فرستاده بود مخالفت كرد. او طي نامه اي به مماليك مصر نوشت "اگر مردي در ميان شما نمانده كه بتوانيد به سلطنت منصوب كنيد، به ما بگوئيد تا يكي برايتان بفرستيم". اين وضعيت باعث بروز ناراحتي و عصيان در بعضي مناطق كه به سلطنت يك زن عادت نداشتند گرديد. با گسترش نارضايتيها شجره الدر براي حفظ موقعيت خود با يكي از كٶله منهاي (مملوكهاي) همسر سابق خود آيبك ازدواج كرد و او را سلطان اعلام نمود اما خود به همراهي او به اداره دولت ادامه داد. شجره الدر پس از مدتي توسط فرزند آيبك به قتل رسيد. اين حوادث در نهايت منجر به ايجاد دو دولت مملوك تركي در مصر و ايوبي عربي در سوريه گرديد.

شجره الدر از پوشيدن البسه پرطمطراق خاندان سلطنتي امتناع مي كرد. او امور كشور را از طريق شوراي وزرا و اميران كه روزانه گرد هم مي آمدند و وي در اين نشستها در پشت پرده اي شركت ميكرد، اداره مي نمود. او به اصلاحات مالي دست زد، بسياري از مالياتهاي سنگين را لغو كرد و بقيه را تخفيف نمود. هنگامي كه شجره الدر موفق به بازپس گيري مناطق تحت اشغالي نيروهاي فرانسوي و همچنين دريافت خسارات جنگي از آنها شد. اين پيروزي ديپلماتيك به جشني همگاني در مصر تبديل شد. شجره الدر كسي است كه سنت فرستادن پوشش كعبه در مكه از سوي خليفه اسلام را پايه گذاري كرده است.

0 Comments:

Post a Comment

Subscribe to Post Comments [Atom]

<< Home